Durf jij het aan een mozaïekroman te schrijven?
Over de mozaïekroman, een reeks aan elkaar verbonden korte verhalen
‘Ik snap ook wel waarom, verhalen verkopen gewoon niet goed. Met deze verhalenbundel wist ik ook dat het geen verkoopknaller zou worden. Zelfs als ik hier een prijs mee zou winnen, dan nog zal het niet een ‘warme broodjes boek’ worden. Het is geen populair genre. Het meest gehoorde argument is, ‘Ik wil zo graag verdwijnen in een roman.’ Dat lees ik op Literair Nederland, een recensiesite voor Nederlandstalige- en vertaalde literatuur.
Zelf zou ik ook niet zo snel een verhalenbundel kiezen om te gaan lezen. Dan moet ik er wel een hele goede recensie over gelezen hebben, of het moet een schrijver zijn die ik heel graag lees en bewonder, zoals bijvoorbeeld Jens Christian Grøndahl die in april een verhalenbundel heeft uitgebracht.
Maar er bestaat een soort van tussenvorm, tussen een ‘gewone’ roman en de klassieke verhalenbundel: de mozaïekroman. Een roman waarin meerdere hoofdpersonen en verhalen door elkaar heen lopen.
Recent las ik ‘Meisje, vrouw, anders’, een prachtige roman van Booker prize winnares Bernardine Evaristo. Hierin volg je twaalf vrouwen van kleur en aan ieder personage is een hoofdstuk gewijd. Deze levens raken elkaar op diverse manieren. Op internet kwam ik mooie schema’s tegen waarin alle connecties in kaart waren gebracht: een familieband, vriendinnen, een moeder en dochter, een docente en twee van haar leerlingen, een moeder die blijkt schoon te maken bij een ander personage.
Het lezen van een mozaïekroman betekent dat je meerdere kanten van hetzelfde verhaal ziet en dat je beeld soms wordt bijgesteld als je de andere kant leest en je realiseert dat je (weer) te snel hebt geoordeeld. Tenminste, dat overkwam mij meerdere keren bij het lezen van Evaristo.
Ook in de mozaïekroman ‘Let goed op’ van Jason Reynolds wordt een dergelijk effect bereikt: in tien gelaagde verhalen laat Reynolds je ervaren dat dingen vaak niet zijn zoals je denkt. Dat er mededogen schuilt in een pestkop en er verdriet ligt onder een grap.
Het zal niet gemakkelijk zijn een goede mozaïekroman te schrijven. Als schrijver moet je goed overzicht houden en ieder personage door en door kennen. De connecties moeten kloppen en geloofwaardig zijn. Je wilt je lezer verrassen, maar niet laten verdwalen in al die verschillende karakters. Een goed schema met heldere aantekeningen lijkt onmisbaar. Maar als je dat als schrijver lukt, dan heb je je lezer wel echt wat te bieden!
22-aug-2021
Bron: Trouw (boekrecensie ‘Let goed op’ van Jason Reynolds, 29 april 2021)
