Wat een feest

Over spanning opbouwen met een goed gekozen structuur

‘DE BRITSE BESTSELLER’ wordt er trots vermeld op de omslag van Het feest van Elisabeth Day, de roman die op 5 juli 2019 in Nederland werd uitgebracht. ‘Vakkundig wordt de spanning opgebouwd, zoals Donna Tartt of Alan Hollinghurst dat kunnen. Fantastisch.’ – Observer, is te lezen op de achterkant. Ik las het boek in twee dagen uit.

Toen in 1992 De verborgen geschiedenis van Donna Tartt uitkwam (de Nederlandse vertaling volgde in 1993) werd het al snel een moderne klassieker. Vanaf de eerste zin weet je dat Bunny vermoord zal worden, waarna wordt verteld hoe het zo gekomen is. In Het feest weet je ook vanaf het begin dat er op het verjaardagsfeest ter ere van Bens 40e verjaardag iets ergs is gebeurd, alleen weet je lange tijd niet precies wat, en wie het betreft.

Door dit cruciale moment naar voren te halen, trek je de lezer meteen het verhaal in.

René Appel bespreekt in zijn boek Spannende verhalen schrijven acht factoren die spanning creëren in een verhaal. De eerste factor die hij behandelt, is mijn persoonlijke favoriet: de structuur van een verhaal. Hoe kan een schrijver door de opbouw, de wisseling van scènes, de sprongen in de tijd, en veranderingen in het vertelperspectief spanning opbouwen?

Elisabeth May bouwt in Het feest de spanning knap op en weet deze goed vast te houden door de manier waarop ze het verhaal structureert: ieder hoofdstuk begint met Martin Gilmour die vanuit een verhoorkamer bij de politie in de ik-persoon vertelt hoe hij door twee agenten wordt ondervraagd. Ondertussen kijkt hij in flashbacks terug op de 39 jaar van zijn leven en de 25 jaar die hij bevriend is met Ben. Dit deel wordt afgewisseld door een scène op het feest dat wordt gevierd op 2 mei, steeds met vermelding van het tijdstip zodat de avond langzaam aan de lezer voorbij trekt. Daarna volgt een fragment uit het dagboek van Martins vrouw Lucy. Zo wordt ieder hoofdstuk op dezelfde manier opgebouwd: Martin in de verhoorkamer van de politie, scène op het feest, fragment uit het dagboek van Lucy.

Het is een slimme zet geweest om niet alleen Martin zijn verhaal te laten vertellen maar ook Lucy’s stem toe te voegen, die van een relatieve buitenstaander. Wie weet wat? Wie houdt wie voor de gek? Wat moet je geloven? De roman wint erdoor aan spanning. Door de gekozen opbouw van losse scènes en flashbacks moet je als lezer aan het werk: knoop dit allemaal maar eens aan elkaar en maak er een kloppend en logisch geheel van. Als ik tijd had zou ik dit boek nog een keer lezen en op een groot vel papier een tijdlijn tekenen om alle fragmenten en scènes er chronologisch in te plotten. Het is als puzzelen met een puzzel van 1000 stukjes waarvan je je af blijft vragen of hij wel echt compleet is.

René Appel vraagt zich terecht af hoeveel verbrokkeling of fragmentatie een lezer kan verdragen: ‘Als fragmentatie een trucje wordt om een verhaal ‘bijzonder’ of ‘vreemd’ te maken, werkt het niet. Het moet een dwingende voorwaarde zijn om juist dit verhaal te vertellen.’ (pag. 31)

Welke structuur kan jouw manuscript sterker maken? Een goed gekozen en uitgewerkte structuur draagt sterk bij tot het ontstaan van spanning. Als het niet functioneel is, dan helpt het eerder de beoogde spanning om zeep.

Als schrijfcoach help ik je graag bij het vinden van de juiste opbouw voor jouw verhaal!

15-sep-2019

Bron: Spannende verhalen schrijven van René Appel (2007)

Boek: Het feest van Elisabeth Day (2019)